علل و علایم و درمان زخم‎های دهان گرداوری شد

زخم‎های دهان نواحی دردناکی در دهان و لثه‎ها هستند. آنها همچنین به نام زخم‎های شانکر نیز شناخته می‌شوند.

اگرچه در اکثر موارد زخم‎های دهان خطرناک نیستند، می‎توانند بیش از حد ناراحت کننده باشند و برای برخی مردم غذا خوردن، نوشیدن و مسواک کردن دندان‎ها را دشوار کنند.

دامنۀ زخم‎های دهان از نظر اندازه، و علل دقیق بروز زخم دهان به نوع زخمی که فرد دچار آن است بستگی دارد.

کدام انواع زخم‎های دهان بیشتر شایعند؟

زخم‎های متعارف دهان در قسمت درونی گونه‎ها بروز می‎کنند و در حدود یک هفته دوام دارند. بیشتر این زخم‎ها بی‌ضررند و بدون مداخلات پزشکی از بین می‎روند.

سه نوع اصلی زخم‎های دهان وجود دارد که شامل موارد زیرند:

زخم هرپسی‌شکل زخم‎های هرپسی‌شکل زیرگونه‎ای از زخم‌های آفتی هستند و نام خود را از شباهتی می‎گیرند که با زخم‎های مرتبط به تبخال دارند. خلاف هرپس، زخم هرپسی‌شکل مُسری نیست. زخم‎های هرپسی‌شکل به سرعت برمی‎گردند، و ممکن است چنین به نظر برسد که این وضعیت هرگز بهبود پیدا نمی‎کند.

زخم‎های جزئی این نوع زخم می‎تواند از نظر اندازه از حدود 2 میلی‎متر تا 8 میلی‎متر عرض داشته باشد. این نوع زخم‎ها معمولاً تا بهبود دو هفته ادامه دارند و سبب بروز دردهای جزئی می‎شوند.

زخم‎های عمده زخم‌های عمده بزرگ‌تر از زخم‎های جزئی بوده و اغلب اوقات دارای اندازۀ نامنظم هستند، ممکن است برجسته باشند و عمیق‌تر از زخم‎های جزئی به درون بافت رخنه کنند. آنها تا زمان بهبود چند هفته ادامه دارند و احتمال دارد که پس از بهبود جای زخم بر جا بگذارند.

علایم

زخم‎ها ممکن است دردناک باشند، و این درد ممکن است با خوردن غذا، نوشیدنی و بهداشت دهان ضعیف تشدید شود. زخم‎های هرپسی‎شکل ممکن است: • به صورت دردناک‎ترین زخم‎های داخل دهان ظاهر شود • به سرعت برگشت کند و بنابراین عفونت‎ها ادامه‎دار به نظر برسند • از نظر اندازه بزرگ‎تر شوند، و در نهایت به همدیگر برسند و یک زخم بزرگ پاره پاره را تشکیل دهند • بهبود آنها ده روز یا بیشتر طول بکشد • در هر جای دهان بروز کنند این زخم‌ها در زنان بیش از مردان بروز می‎کنند و در افراد پیر شایع‎ترند.

علایم ناشی از زخم‎های جزئی و عمده شامل موارد زیر است: • بروز یک زخم یا تعداد بیشتری از آنها در بخش داخلی گونه، سقف دهان، یا روی زبان • بروز زخم‌های مدور دارای حاشیه‎های به رنگ قرمز، و بخش میانی زرد، سفید یا خاکستری در طول طغیان شدید زخم‎های دهان، برخی از افراد ممکن است دچار تب، حالات تنش و تورم غدد شوند.

علل

علت دقیق بروز زخم‎های دهان هنوز شناخته شده نیست و این علت از فردی به فرد دیگر می‎تواند متفاوت باشد. با وجود این، برخی علل شایع و چند عامل در این مورد وجود دارد که می‎توانند باعث تشدید زخم‌های دهان شوند، که از جملۀ آنها می‎توان به موارد زیر اشاره کرد: • ترک سیگار • آب مرکبات و دیگر غذاهای دارای اسیدیته یا ادویۀ زیاد • بست‌های ضعیف و یا نادرست پروتز، و دیگر ابزارهایی که ممکن است است دهان و لثه‌ها را دچار سایش کنند • استرس یا اضطراب • تغییرات هورمونی در دوران بارداری، بلوغ و یائسگی • داروهای حاوی بتابلوکرها و ضد درددها • عوامل ژنتیکی

برخی از مردم ممکن است بر اثر بروز اختلالات پزشکی دیگر یا کمبود تغذیه دچار زخم‎های دهان شوند.

بیماری‎هایی همانند بیماری سلیاک یا بیماری کرون، کمبود ویتامین B12 یا آهن، یا ضعف سیستم ایمنی می‎توانند محرک بروز زخم‎های دهان باشند.

آیا زخم‌های دهان سرطانی هستند؟

علایم سرطان دهان و زخم‎های دهان از یکدیگر متمایزند. به هر جهت، همان گونه که پیشتر اشاره شد، زخم‎های جدید یا زخم‎های مداوم نیازمند بررسی هستند.

چند تفاوت اساسی میان زخم‎های دهان و سرطان دهان وجود دارد: • زخم‎های دهان اغلب اوقات دردناکند حال آنکه زخم‎های سرطانی فاقد دردند. • زخم‎های دهان در طول دو هفته بهبود می‎یابند، در حالی که سرطان دهان از بین نمی‎رود و اغلب اوقات گسترش پیدا می‎کند. • لکه‎های سرطان دهان زبر و سخت هستند و پاک کردن آنها آسان نیست. • سرطان دهان اغلب ترکیبی از سطوح قرمز و سفید را در سطوح وسیع به وجود می‎آورد که روی زبان، پشت دهان، لثه‎ها یا روی گونه‎ها بروز می‎کنند. • سرطان دهان اغلب با مصرف سنگین مشروبات الکلی یا سیگار مرتبط است.

چه هنگامی باید به دکتر مراجعه کرد

افرادی که مکرراً دچار زخم‎های دهان می‎شوند تشخیص این موضوع را که چه هنگامی باید به دکتر مراجعه کرد، مشکل می‎یابند.

در هر حال، برخی موقعیت‎ها وجود دارد که فرد باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کند. برخی از این موقعیت‎ها شامل موارد زیر است: • بروز زخم فاقد درد در یک بخش یا چند بخش از دهان • زخم‎های غیر معمول که در نقطۀ تازه‎ای در دهان بروز می‎کنند • زخم‎هایی که گسترش پیدا می‎کنند • زخم‎هایی که بیش از 3 هفته ادامه پیدا می‎کنند.

دیگر افراد ممکن است برای مراقبت پزشکی یا درمان زخم‎های دهان خود بر مبنای موارد زیر اقدام کنند: • زخم‎ها مشخصاً دردناک یا بزرگند • فرد دچار تب می‎شود • این زخم‎ها در پی استفاده از داروهای تازه شروع می‎شوند • ثانویه به عفونت‎های میکروبی هستند

چطور می‎توان زخم‎های دهان را درمان کرد؟

در اغلب موارد درد و ناراحتی ناشی از زخم‎های دهان در طول چند روز تخفیف می‎یابد و در مرحلۀ بعد در طول حدود دو هفته بدون نیاز به درمان رفع می‎شود.

برای افراد دچار درد شدیدتر یا بازگشت مکرر زخم‎های دهان، ممکن است دندان‌پزشک محلول‎هایی را برای کاهش تورم و تخفیف درد تجویز کند.

همچنین این امکان وجود دارد که دندان‌پزشک یک دهان‌شویه یا پماد ضد میکربی را برای استفادۀ مستقیم در قسمت عفونی شدۀ دهان تجویز کند.

آیا زخم‎های دهان قابل پیشگیری هستند؟

زخم‎های دهان معالجۀ شناخته شده‎ای ندارند و معمولاً برگشت آنها در سراسر زندگی فرد صورت می‎گیرد. اگرچه ممکن است بروز این نوع زخم ناگزیر باشد، کارهایی هست که مردم می‎توانند برای تخفیف شدت یا کاهش موارد طغیان این زخم‎ها انجام دهند.

برخی روش‎های پیشگیری شامل موارد زیر است: • صحبت با پزشک برای تغییر داروهایی که مسبب بروز زخم‎های دهان شناخته شده‌اند • اجتناب از خوردن غذاهایی که می‎توانند باعث تحریک یا تشدید علایم زخم‎ها شوند • تمیز نگه داشتن دهان با مسواک زدن روزانه و استفاده از نخ دندان • اجتناب از محرک‎هایی که در گذشته سبب طغیان زخم دهان شده‎اند

دورنما

خوشبختانه زخم‎های دهان گرایشی به بهبود خودبخودی نشان می‎دهند، و درد مرتبط به این زخم‎ها معمولاً در طول چند روز از میان می‎رود.

چند دارو به شکل پماد و محلول وجود دارد که می‎توانند به تخفیف درد و ورم ایجاد شده کمک کنند، اما اینها اغلب برای بهبود کامل فرد کفایت نمی‎کنند.

برای پیشگیری از ابتلاء مجدد به زخم‎های دهان فرد باید در حد امکان از اضطراب و استرس پیشگیری کند.